موضوع برنامه ریزی لجستیک به عنوان یکی از عناوین برنامه ریزی حمل و نقل در مقوله حمل و نقل بار و کالا از اهمیت به سزایی در دنیا برخوردار است که می تواند به عنوان یکی از شاخص های توسعه یافتگی کشورها مد نظر باشد. به طور خلاصه می توان ذکر نمود که هدف از برنامه ریزی لجستیک، برنامه ریزی در خصوص جابجایی مؤثر و بهینه کالا در سطح شبکه ترابری با در نظر گرفتن مُد های مختلف حمل و نقل وسایر محدودیت ها می باشد. این امر در مورد تبادل کالا با سایر کشور ها اهمیت بیشتری نیز پیدا می کند.
بر این اساس و با توجه به حجم تبادلات کالا بین ایران و سایر کشورها، اهمیت لجستیک در کشور دوچندان می گردد. در این رابطه و به منظور شناخت بیشتر و استفاده از تجارب بین المللی، کشور ترکیه به عنوان یکی از کشور های پیشرو در خصوص توسعه مراکز لجستیک مد نظر قرار گرفت و بازدید میدانی از نقاط استراتژیک حمل و نقل بار این کشور به همراه یک گروه از نمایندگان بخش خصوصی و دولتی ایران برنامه ریزی گردیدکه خلاصه آن به شرح زیر بوده است:
1-بازدید از مرز کشور ترکیه و بلغارستان: این مرکز در محدوده ادیرنه در شمال غرب کشور ترکیه و در حدود 250 کیلومتری شهر استانبول می باشد و کلیه مبادلات کالا و مسافر با کشور بلغارستان و اروپا از این نقطه صورت می پذیرد. در این محدوده فعالیتهای گمرکی و امنیتی بر عهده دولت ترکیه می باشد و کلیه فعالیتهای دیگر اعم از ایجاد و توسعه ساختمانها، مدیریت و پیشبرد کلیه امور مربوطه بر عهده شرکتی خصوصی به نام GTI می¬ باشد.
2- بازدید از مرکز لجستیکGefco : این مرکز در حدود 100 کیلومتری شرق استانبول بوده و منحصراً مربوط به وسایل نقلیه می باشد که در سال 2004 ساخته شده است. این مرکز در 30 کیلومتری دریا و در مجاورت خط آهن ایجاد شده است. وسایل نقلیه وارداتی به کشور ترکیه به این مرکز منتقل شده و بعد از انجام امور گمرکی ، فرایندهای بازرسی، کنترل و در صورت نیاز تعمیر و وسایل نقلیه و سپس توزیع تا مقصد نهایی انجام می شود. روزانه حدود 2000 خودرو در این مرکز پوشش داده می شود ولازم به ذکر است که این مرکز 100 درصد خصوصی است.
3- بازدید از مرکز لجستیک Tuzla : در 40 کیلومتری شرق استانبول در زمینی حدود 25 هکتار و در سال 2010 توسط بخش خصوصی ایجاد شده است. نزدیکی به بندر و خطوط ریلی از ویژگیهای این مرکز می باشد. بخش های مختلف این مرکز در اختیار گروه کالاهای متفاوت قرار گرفته است که کلیه فعالیتها اعم از فعالیتهای گمرکی، بسته بندی، مونتاژ و غیره کالاهای وارد به آن انجام و سپس توزیع تا مقصد نهایی صورت می پذیرد.
نتیجه گیری:
مکانیابی و ایجاد مراکز لجستیک در کشور می تواند منجر به ارتقاء وضعیت جابجایی کالا و بهینه سازی فرآیند تبادلات برون مرزی کالا گردد. افزایش سرعت تبادل کالا، تجمیع کلیه فرایندها در یک نقطه ، کاهش هزینه های نهایی مربوط به تبادل کالا و سایر فعالیتهای گمرکی از جمله مزایای ایجاد مراکز لجستیک در سطح کشور می باشند که در صورت توسعه می تواند علاوه بر بهبود وضعیت فعلی، منجر به ارتقاء شاخصهای حمل ونقلی کالا درآینده نیز گردد.